مقدمه: امروزه بررسی امکان جایگزینی بسیاری از افزودنی‌های شیمیایی همچون ضداکساینده‌های سنتزی با ترکیبات مؤثره‌ی گیاهان دارویی مورد توجه محققین قرار گرفته است.

هدف: تعیین اجزای اصلی اسانس اسطوخودوس، ارزیابی فعالیت ضداکسایشی و قدرت ضدرادیکالی این اسانس با آزمون‌های DPPH° ، ⁺ ABTS° و بی‌رنگ شدن بتاکاروتن و نهایتاً، تعیین اثر ضداکسایشی آن در روغن خام سویا از اهداف این تحقیق است.

روش بررسی: اجزای اسانس با GC/MS شناسایی شدند. فعالیت ضدرادیکالی اسانس مذکور با استفاده از روش‌های مختلف بررسی و در ادامه فعالیت ضداکسایشی اسانس در روغن خام سویا به روش آزمون آون مطالعه شد.

نتایج: 6 ترکیب عمده اسانس، لینالول (89/27 درصد)، کامفور (82/10 درصد)، 1 و 8 سین‌اُل (05/9 درصد)، لینالول‌استات (86/8 درصد)، بورن‌اُل (29/7 درصد) و آلفا ترپین‌اُل (04/5 درصد) بود. EC₅₀ ‌اسانس اسطوخودوس 58/1 ± 54/35 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر محاسبه شد. در آزمون ABTS°⁺ ، بیشترین فعالیت ضداکسایشی مربوط به غلظت 40 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر اسانس بود. در آزمون بی‌رنگ شدن بتاکاروتن، بیشترین فعالیت ضداکسایشی اسانس اسطوخودوس مربوط به غلظت 10 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر آن‌ بود که 4/54 درصد بازدارندگی از خود نشان داد. در آزمون آون، اسانس توانایی جلوگیری از تولید محصولات اولیه و ثانویه‌ی اکسیداسیون، در روغن سویای خام را در سطح غلظتی 8/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر که تقریباً معادل با ضداکساینده‌ی‌ شیمیایی BHA در سطح غلظتی 2/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر است، داشت.