مقدمه: اثر ضددردی گیاه ریحان به اثبات رسیده است. این اثر گیاه در روش صفحه داغ، توسط نالوکسان مهار شده است.

هدف: به منظور مشخص نمودن اجزای مؤثر و فعال عصاره تام گیاه ریحان در کاهش علایم سندرم محرومیت مرفین که با نالوکسان القاء شد، فراکسیون‌سازی عصاره تام صورت گرفت.

روش بررسی: برای ایجاد وابستگی، موش را به مدت سه روز به صورت زیرجلدی تحت تزریق مرفین سه بار در روز به ترتیب با دوزهای 50، 50 و 75 میلی‌گرم بر کیلوگرم قرار داده شد و در روز چهارم آخرین دوز مرفین (50 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و پس از دو ساعت نالوکسان (5 میلی‌گرم بر کیلوگرم) تزریق شد. تزریق عصاره نیز نیم ساعت پس از آخرین تزریق مرفین صورت گرفت و تعداد پرش‌ها یک دقیقه پس از تزریق نالوکسان به مدت نیم ساعت شمارش شد. عصاره متانولی گیاه در آب سوسپانسیون شد و با کلروفرم استخراج شد و به دو جزء آبی و کلرفرمی تقسیم شد. فاز کلرفرمی پس از تغلیظ با حلال آب - متانول (9:1) سوسپانسیون شد و با اتردوپترول استخراج شد. دوز به کار رفته در مورد تمام عصاره‌ها 1460 - 150 میلی‌گرم بر کیلوگرم بود.

نتایج: عصاره‌های متانولی، کلرفرمی و اتردوپترولی در مقایسه با عصاره‌های آبی و هیدروالکلی اثرات کاهندگی بیشتری در تعداد پرش‌های ناشی از سندرم محرومیت داشتند. برای جداسازی بیشتر فراکسیون اتردوپترولی از کروماتوگرافی ستونی استفاده شد. فعالیت فراکسیون حاصل از ستون، 4 مرتبه فعال تراز عصاره تام بود.