مقدمه: اسطوخدوس متعلق به خانواده Labiatae و با خاصیت آنتی‌اکسیدانی است.

هدف: مطالعه حاضر به منظور بررسی اثر حفاظتی عصاره اسطوخدوس بر حجم سکته مغزی و مکانیسم احتمالی آن در مدل سکته مغزی رت انجام شد.

روش بررسی: مطالعه از نوع تجربی بوده و 42 سر موش صحرایی نر به صورت تصادفی در 6 گروه 7 تایی تقسیم‌بندی شدند. عصاره اسطوخدوس (با دوزهای 100 و 200 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن بدن موش صحرایی) به مدت 20 روز متوالی به موش‌های صحرایی به صورت داخل صفاقی تزریق شد. 2 ساعت بعد از آخرین دوز، جراحی بستن شریان مغزی انجام و 24 ساعت بعد از القای ایسکمی میزان حجم سکته مغزی اندازه‌گیری شد. همچنین میزان نیتریک اکسید (NO) سرم اندازه‌گیری شد. تحلیل آماری داده‌ها ازطریق آنالیز واریانس یک طرفه (ANOVA) انجام شد .

نتایج: تیمار رت‌ها با عصاره اسطوخدوس در دوز 200 میلی‌گرم بر کیلوگرم به مدت 20 روز منجر به یک کاهش معنی‌داری در حجم آسیب بافتی ناشی از سکته در ناحیه پنومبرا (کورتکس) و کانون (ساب کورتکس) مغز نسبت به کنترل شد (به ترتیب، 044/0P=  و 047/0 P=). عصاره اسطوخدوس با دوز 200 میلی‌گرم به طور معنی‌داری میزان نیتریک اکساید خون را افزایش داد.  

نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که عصاره اسطوخدوس فعالیت حفاظت مغزی در برابر ایسکمی مغزی دارد و حجم سکته مغزی را در موش‌های صحرایی در معرض ایسکمی کاهش می‌دهد که مکانیسم آن ممکن است در ارتباط با افزایش فعالیت سیستم دفاعی آنتی‌اکسیدانی دارو باشد. عصاره گیاه اسطوخدوس با افزایش سطح نیتریک اکساید اندوتلیالی، با مهار کاهش جریان خون مغزی باعث کاهش حجم سکته‌ی مغزی شده است.