مقدمه: شکرتیغال (Echinops dichorus L.) گیاهی دارویی از خانواده کاسنی است که در اثر فعالیت نوعی حشره سرخرطومی روی بعضی از گونه‌های این جنس، ترکیبی به نام «مان» به دست می‌آید.

هدف: در این تحقیق حلال و روش‌های مختلف عصاره‌گیری در استخراج ترکیبات آلی از بخش مان شکرتیغال مورد بررسی قرار گرفتند.

روش بررسی: جداسازی و شناسایی ترکیبات تشکیل‌دهنده‌ی عصاره‌‌های بخش مان شکرتیغال با استفاده از دستگاه‌ GCMS صورت گرفت. بررسی ویژگی‌های ضدسرطانی عصاره مان با استفاده از روش‌های NBT و MTT به دو روش سوکسله و ماسراسیون با دو حلال اتانول و ان هگزان، انجام شد.

نتایج: نتایج بررسی‌های فیتوشیمیایی حضور ترکیبات ساپونینی، استروئیدی، گلیکوزید‌سیانوژنیک، تانن‌دار و آلکالوئیدی را نشان داد و آنالیز عصاره‌های ماسراسیون، پرگولاسیون و دستگاه سوگسله با حلال اتانول بوسیله دستگاه GCMS نشان داد که هر سه عصاره مان سرشار از اسیدهای چرب می‌باشد. آنالیز طیف‌های GC، 27 ترکیب در روش ماسراسیون، 30 ترکیب در روش پرکولاسیون و 10 ترکیب با استفاده از دستگاه سوکسله را نشان داد. نتایج بررسی میزان بقاء سلولی نشان داد که کمترین بقا سلول‌های سرطانی تیمار شده مربوط به عصاره اتانولی و ان- هگزانی به روش ماسراسیون بود. نتایج آزمون NBT بیانگر خاصیت آنتی‌اکسیدانی عصاره اتانولی و ان- هگزانی به روش ماسراسیون می‌باشد.

نتیجه‌گیری: بهترین روش و حلال جهت استخراج ترکیبات آلی عصاره تام محصول مان گیاه شکرتیغال، دستگاه پرکولاتور به همراه حلال اتانول است. اما برای استخراج اسیدهای چرب و ترپن‌های موجود در گیاه روش سوکسله پیشنهاد می‌شود. تمامی عصاره‌های شکرتیغال (مان) خواص سیتوکسی خوبی نشان دادند که بیانگر وجود ترکیبات آنتی اکسیدانی این عصاره‌ها است.