مقدمه : یکی از گیاهان دارویی با ارزش اسفرزه گونه اواتا ( Plantago ovate forsk ) متعلق به خانواده بارهنگ ( Plantaginaceae ) می‌باشد. یکی از مشکلات اصلی تکثیر یسیاری از گیاهان دارویی جوانه‌زنی کم و نامنظم می‌باشد که در اثر دمای پایین در ابتدای بهار در مرحله جوانه‌زنی رخ می‌دهد. باکتری‌های محرک رشد گیاه ( PGPR ) از طریق مکانیزم‌های مختلفی باعث افزایش جوانه‌زنی و رشد گیاهچه در شرایط تنش می ‌ شوند.

  هدف : ارزیابی تأثیر باکتری‌های محرک رشد گیاه ( PGPR ) بر جوانه‌زنی و رشد گیاهچه اسفرزه اواتا تحت شرایط دمای پایین می‌باشد.

 روش بررسی : این مطالعه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 4 تکرار انجام شد. تیمارها شامل سویه متفاوت از باکتری‌های سدوموناس ( 11، 108 و 112)، ازتوباکتر(5، 15، 35)، آزوسپریلیوم (برازیلنس، لیپوفرم وایراکینز، مزوریزوبیوم (59 IC ، 2091 IC و 7 SWRI ) و شاهد (بدون تلقح) و تیمار‌های دمایی شامل(5، 10 و 20 درجه سانتی ‌ گراد) بوده‌اند.

نتایج : بهترین دما برای جوانه‌زنی بذر گیاه اسفرزه 10 درجه می‌باشد. باکتری‌های جنس مزوریزوبیوم و سدوموناس بیشترین تأثیر را بر ویژگی ‌ های جوانه‌زنی تحت تنش دمای پایین در مقایسه با شاهد داشته‌اند. تلقیح بذرها با سویه سدوموناس در دمای 5 درجه سانتی‌گراد بیشترین تأثیر را بر شاخص جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، وزن تر و خشک کل، شاخص قدرت گیاهچه و شاخص مدت جوانه ‌ زنی داشته است و حداکثر درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، نسبت طول ساقه چه به ریشه چه در دمای 10 درجه با سویه‌های ازتوباکتر و مزوریزوبیوم مشاهده شد.