مقدمه: گیاه ختمی (Alcea sulphurea) از جمله گیاهانی است که با اثرات دارویی متنوع به ویژه اثر بر سیستم موکوسیلیاری از دیرباز به عنوان داروی رقیق‎کننده و خلط‎آور شناخته شده است. هدف: مطالعه حاضر به بررسی مقایسه اثرات موکولیتیک گیاه ختمی با داروی رایج برم هگزین، با توجه به تغییرات استریولوژیک سیستم موکوسیلیاری نای مرغ می‌‎پردازد. روش بررسی: 30 مرغ نژاد لگهورن (Leghorn) به‌ طور تصادفی در پنج گروه شش تایی تقسیم شدند. گروه اول شاهد و گروه‌های دیگر به ‌مدت 12 روز به‌ ترتیب برم هگزین خوراکی، سرم نمکی نبولایز، ختمی خوراکی و ختمی نبولایز (به صورت بخور از طریق ماسک) دریافت کردند. در روز 12 مرغ‎ها کشته و نای آنها جدا شد و پس از تهیه نمونه بافتی و رنگ‌آمیزی به روش رنگ‎آمیزی اختصاصی (PAS)، تعداد و اندازه غدد موکوسی و مژک‌ها با استفاده از نرم‌افزار Image tools III شمارش و اندازه‌گیری شد. نتایج: تعداد و اندازه غدد موکوسی و اندازه مژک‌ها در گروه ختمی نبولایز به‌ طور معنی‌داری بیشتر از گروه‌های شاهد، برم هگزین و سرم نمکی نبولایر بود. در گروه ختمی خوراکی نیز این تعداد بیشتر از سه گروه دیگر بوده، ولی این تفاوت از نظر آماری معنی‌دار نبود. نتیجه‎گیری: با توجه به اثرات موکولیتیک بیشتر عصاره گل ختمی نبولایز نسبت به برم هگزین و از طرفی عوارض جانبی داروهای موکولیتیک، استفاده از آن در بیماری‌های عفونی تنفسی جهت خلط‌آوری پیشنهاد می‌شود.