مقدمه : مصرف کودهای دامی و زیستی در تولید گیاهان دارویی در نظام کشاورزی پایدار به منظور دستیابی به افزایش کیفیت محصول، حفظ محیط زیست و سلامت جامعه از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد.

هدف : مطالعه تأثیر کودهای دامی و زیستی بر عملکرد بیومس، عملکرد دانه و اسانس گیاه دارویی گشنیز ( Coriandrum sativum L. ) می‌باشد.

روش بررسی : تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل دو عاملی کود گاوی (5، 10، 15 و 20 تن در هکتار) و کود زیستی نیتروژنه (تلقیح با ازتوباکتر b₁₌ ، تلقیح با آزوسپیریلوم b₂₌ ، تلقیح توأم با ازتوباکتر و آزوسپیریلوم b₃₌ ) در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با 12 تیمار و سه تکرار در ایستگاه تحقیقات همند دماوند در سال زراعی 1389 به اجرا درآمد. مقایسه‌ای نیز بین این تیمارها با یک تیمار شاهد (بدون دریافت کود) انجام گرفت.

نتایج : نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد بیومس (1/10946 کیلوگرم در هکتار) با کاربرد 20 تن کود دامی، بیشترین عملکرد دانه (7/1587 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (09/4 کیلوگرم در هکتار) با مصرف 15 تن کود دامی و بیشترین میزان اسانس در دانه (277/0 درصد) با مصرف 10 تن کود دامی حاصل شد. همچنین بیشترین عملکرد بیومس (3/10082 کیلوگرم در هکتار) در تلقیح توأم با ازتوباکتر و آزوسپیریلوم و عملکرد دانه (8/1517 کیلوگرم در هکتار) در تلقیح با آزوسپیریلوم به دست آمد. اثرات متقابل هم‌افزایی و مثبت نیز در بین عامل‌ها بر میزان اسانس و عملکرد اسانس مشاهده شد. همچنین اختلاف معنی‌داری بین تیمارها و شاهد وجود داشت به طوری که عملکرد دانه در تیمار شامل مصرف 20 تن کود دامی و تلقیح با آزوسپیریلوم و میزان اسانس در دانه در تیمار حاوی 10 تن کود دامی و تلقیح با ازتوباکتر، برتری محسوسی در مقایسه با تیمار شاهد داشتند.