مقدمه: لیشمانیوز، مشکلات بهداشتی جهانی فراوانی به وجود آورده است. عوارض جانبی داروها، مقاومت دارویی و نبود واکسن مؤثر و مطمئن سبب توجه به ترکیبات جدید مؤثر گیاهی شده است.

هدف: گیاهان طبی سنتی مانند یونجه سیاه، می‌تواند یک منبع ارزشمند از عوامل دارویی جدید علیه لیشمانیوز باشد.

روش بررسی: عصاره الکلی به روش ماسراسیون آماده شد. پروماستیگوت‌های لیشمانیا ماژور ابتدا در محیط کشت اشنایدر و در نهایت در فاز ثابت در محیط کشت RPMI- 1640 کشت داده شدند. سپس با استفاده از روشMTT (Methyl Thiazole Tetrazolium)، مقدار  IC50 (Inhibitory Concentrations 50%)برای عصاره و گلوکانتیم تعیین شد. تست MTT برای هر نمونه، 3 بار تکرار شد.

نتایج: IC50 برای عصاره الکلی برگ‌های یونجه سیاه علیه پروماستیگوت‌های لیشمانیا ماژور در شرایط آزمایشگاهی بعد از 24، 48 و 72 ساعت به ترتیب 165، 98 و 45 میکروگرم بر میلی‌لیتر و برای داروی گلوکانتیم نیز برابر با 27، 12 و 8 میکروگرم بر میلی‌لیتر به دست آمد. بین IC50 عصاره و داروی گلوکانتیم بعد از 24، 48 و 72 ساعت اختلاف معناداری وجود داشت (05/0 P<). تغییرات مرفولوژی پس از مواجه با گلوکانتیم و عصاره الکلی شامل چروکیدگی سلولی، گرد شدن، متراکم شدن سیتوپلاسم و کوچک تر شدن سلول‌ها بود. وجود آلکالوئیدها و فلاوونوئیدها نیز در عصاره الکلی به اثبات رسید.

نتیجه‌گیری: با توجه به این که عصاره الکلی گیاه مورد آزمون دارای اثرات ضد لیشمانیایی قابل توجهی در شرایط آزمایشگاهی بود ولی لزوم انجام آزمایش‌های بیشتر برای ارزیابی اثر آن روی این انگل در مدل حیوانی نیز احساس می‌شود.